Giritli Atilla Ulman’ı  sonsuzluğa uğurladık

Uz. Dr. Metin Özer

Bugün kıymetli Atilla Ulman’ın sonsuzluğa ulaştığını öğrenmenin acısını yaşıyorum. Giritli Atilla Ulman’ı 2006 yılında “Unutulan Girit” isimli kitabımı hazırlarken tanımıştım. “Madinates” denen Girit manilerinin birçoğunu ezbere bilirdi.  Prof. Dr Hakkı Bilgehan’a göre; Girit manileri asırlardan beri süren ve Giritlilerin sevinçlerini, üzüntülerini, aşklarını, doğa sevgisini ve geleneklerini ifade etmek için düzenledikleri halk şiirleridir. Bunlar 8+7 hecelik dizeler halinde düzenlenir ve çoğunlukla halk melodileri ile türküler şeklinde söylenirler.

Giritliyim, gururluyum, nerede dursam söylerim.                                                          Manilerle şarkı söyler manilerle ağlarım.

Atilla Ulman atalarından dinlediklerini hafızasına kazımıştı. Anlattıklarını kayda geçirmiştim. 1939 doğumlu Atilla Ulman’ın dedeleri mübadele ile Resmo’dan Ayvalık Cunda’ya gelmişler. Gelenlerin çoğu Türkçe bilmiyorlarmış. Dedesi Fahrettin Efendi Resmo’da okulu olan aydın bir kişiymiş.  Okulunda dersler Osmanlı alfabesiyle Türkçe verilirmiş. Fakat Halepa Sözleşmesi sonrasında giderek Türkçe konuşmaları engellendiğinden, hatta Girit Yunanistan’a bağlandığından adada Yunanca resmi dil olmuş. Giritlice bile değil de tamamen Yunanca konuşmaları gerekmiş. Fakat yine de bazı aileler çocuklarına aile içinde Türkçe öğretmeye devam etmişler. Atilla Ulman’ın ailesi hem Giritlice, hem de Türkçe konuşuyorlarmış.

Atilla Ulman’ın anlattığına göre; Derviş Ağa Resmo’da çok sevilen, fakir bir insanmış. Ramazan günü iftara davet edilmiş. Atilla Bey’in anneannesi Giritlice sormuş. “İftarda ne yedin Derviş Ağa”. O da “Giritlice söylemeyeyim. Aranızda hamile olan gençler varsa; aşerip, çocuğunu düşürmesin” demiş. “O zaman Türkçe söyle Derviş Ağa” demişler. Etli patates yemiş olan Derviş Ağa;  yarı Türkçe, yarı Giritlice konuşmaya çalışırken; sadece “Patates” kelimesini Türkçe kullanabilmiş. Atilla Bey, “Halepa Sözleşmesi öncesi Türkçenin bilindiğini, fakat konuşulamadığından unutulduğunu ve gençlerin genelde Türkçe öğrenemediğini” düşünmektedir.

Huzur içinde uyu Atilla Ulman…